Moskova-Bakü-Erivan arasında 10 Kasım 2020’de imzalanan üçlü antlaşmadaki şartları yerine getirmeyen Ermenistan, Karabağ’da provokasyonlarını sürdürüyor. Antlaşmanın dördüncü maddesine göre Rus barış birliklerinin bölgeye girmesiyle beraber silahlı Ermenilerin bölgeyi terk etmesi gerekiyordu. Ancak 10 Kasım antlaşmasının üzerinden 3 yıla yakın süre geçmesine rağmen Ermenistan, bölgedeki 10 bin silahlı gücünü hâlâ geri çekmedi. Ermenistan, Rusya barış birliklerinin desteğiyle Laçın Yolu üzerinden asker ve silah sevkiyatına da devam ediyor.
Cavid Veliyev
Silah ve asker sevkiyatıyla birlikte Ermeni silahlı grupları hendek kazarak operasyon hazırlığı yaptı. Mart ayında Azerbaycan askerlerine saldıran Ermeni gruplar 2 askeri şehit etti. İHA ve uydu görüntüleriyle tespit edilen gruplar için Ermenistan’dan “savunma birlikleri” savunması gelince, Azerbaycan antlaşmada kendi toprağı olan Laçın Yolu’na kontrol noktası kurdu. Böylelikle silah ve asker sevkiyatının önüne geçildi. Bu adımın ardından Erivan yönetimi uluslarası kamuoyunda propaganda yaparak yolun yeniden açılması için girişimlerde bulundu.
Hankendi’den gelen Ermeniler burada pasaport ve X-Ray cihazından geçiyor. Rus barış gücü eşliğinde kontrol noktasından geçerek Ermenistan tarafına gidiyor. Azerbaycan bu kontrol noktasıyla silahlı birliklerin Rusların yardımıyla silah ve militan taşımasının önüne geçti.
“Azerbaycan’ın Laçın Koridoru’nda uyguladığı blokaj, etnik temizlik faaliyetinin bir parçası” iddiasında bulunan Ermenistan, Uluslararası Adalet Divanı’na başvuru yapsa da istediği sonucu alamadı. Erivan yönetimi, bu kararı da bir propaganda aracı olarak kullanarak, Karabağ’daki Ermenilerin Azerbaycan’a entegre edilmesinin önüne geçmek istiyor. Ermenistan’ın provoke girişimleri sadece Laçın Yolu üzerinden başlayan gerilimle de sınırlı değil. Uluslararası İlişkiler Analiz Merkezi’nden Cavid Veliyev, Ermenistan’ın Karabağ’da özerklikten öte bir planının olduğunu söyledi.
Veliyev, şöyle konuştu: “Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, ‘Biz Azerbaycan toprak bütünlüğünü tanıyoruz’ açıklaması yapıyor. Ancak hemen akabinde, ‘Karabağ’da yaşayan Ermenilerin hak ve özgürlüklerinin tanınması için uluslarası bir mekanizmanın kurulması gerekiyor’ diyor. Buradaki amaç, Karabağ’da bir Kosova modeli kurmak. Azerbaycan’ın güya yaşam hakkı tanımadığı için Karabağ Ermenilerinin zorunlu göçten başka çarelerinin olmadığı algısı yürütüyor. Zorunlu göç, Kosova modelinin ana gerekçesi olmuştu.”
Karabağ’daki Rus güçleri, bölgede barış gücü olarak görev yapıyor. Rusya, burada “Kosova Modeli”ni örnek alıyor. Kosova’da bilindiği gibi Birleşmiş Milletler’in görevlendirdiği barış gücü, bölgede olağanüstü durumun uzamasına neden oluyordu. Rusya da Karabağ’da istikrarsızlığın sürmesini sağlayarak orada kalmak ve Karabağ Ermenileri için özerklik statüsü getirilmesini hedefliyor.
Dışişleri Bakanlığı, Laçın Yolu’ndaki duruma ilişkin yazılı açıklama yaptı. Türkiye’nin Laçın Yolu konusunda uzun zamandır devam eden tartışmaları yakından takip ettiği ve Azerbaycan’ın konuyla ilgili meşru endişelerinin anlaşıldığı vurgulandı. Laçın Yolu konusunda Azerbaycan’a yönelik eleştirilerin haklı bir zemini bulunmadığı kaydedilen açıklamada şu ifadelere yer verildi: “Ermenistan’dan beklentimiz, provokatif adımlardan kaçınarak, Azerbaycan’ın toprak bütünlüğünü ve egemenliğini tanıması, Karabağ’da bulunan Ermeni nüfusun ihtiyaçlarının karşılanması için, ‘Ağdam-Hankendi’ ve diğer alternatif yolların kullanılmasına, ayrıca Azerbaycan’ın Ermeni nüfusunu yeniden entegre etme çabalarına destek vermesidir.”
Laçın Yolu’nu kullanan Uluslararası Kızılhaç Örgütü’nün araçlarıyla kaçakçılık yapıldığı bilgisini veren Veliyev, “Laçın’daki gümrük kontrol noktasında Ermenistan’dan gelen Uluslararası Kızılhaç Örgütü araçlarında kaçak telefon, sigara ve yakıt bulundu. Kızılhaç araçları kullananların kendi çalışanları olmadığını öne sürdü, ancak araçlar Kızılhaç’a aitti” dedi. Laçın’da kontrol noktası kurulmadan önce İran Devrim Muhafızları’ndan 27 kişinin geçiş yaptığını da söyleyen Veliyev, “Azerbaycan İran’a NOTA verdi ancak İran izahat vermedi” diye konuştu.
Ermenistan’ın üçlü bildiride yerine getirmediği bir diğer madde ise Zengezur Koridoru. Bildiriye göre Azerbaycan anakarası ile Nahçıvan arasında ulaşım hattının açılması ve bu yolun güvenliğinin Ermenistan tarafından sağlanması gerekiyor. Azerbaycan, koridorun kendi topaklarını kapsayan bölümlerindeki yolun büyük bir bölümünü tamamlasa da Ermenistan kendi tarafındaki 44 kilometrelik yolun inşasına henüz başlamadı. Kritik önemde olan Zengezur Koridoru Türkiye, Nahçıvan ve Azerbaycan’ı birbirine bağlayacak. Bildirideki yükümlülüklerini yerine getirmeyen Ermenistan’a karşı Azerbaycan, askeri operasyon seçeneğini masada tutuyor.
FERHAT AÇIL KARABAĞ
